Blog dla wszystkich i dla nikogo . Dla miłośników sztuki

BTemplates.com

Obsługiwane przez usługę Blogger.

Tekst

Obserwatorzy

Szukaj na tym blogu

Popularne

Hagia Sophia - kościół Mądrości Bożej{seria koniecznie zobaczyć}.



Konstantynopol szósty wiek naszej ery, panowanie głęboko wierzącego cesarza Justyniana, który poleca wybudować jeden z największych kościołów ery wczesnochrześcijańskiej. Świątynia miała ukazać charakter rozszerzającego się cesarstwa rzymskiego. Projekt odbudowy(pierwsza katedra została spalona w wyniku powstania Nika) katedry powierzono teoretykom z zakresu matematyki i mechaniki Anthemiosowi z Tallesu i Izydorowi z Miletu. Konsekracja budowli nastąpiła w 537 roku. Cesarz po wejściu świątyni miał podobno wykrzyknąć „prześcignąłem cię Salomonie”.


Nazwa i plan:
Grecka nazwa kościoła jest bardziej znana mianowicie Hagia Sophia, co w wolnym tłumaczeniu znaczy kościół pod wezwaniem Mądrości Bożej „ plan katedry nawiązuje do trójnawowej szerokiej bazyliki z wewnętrznym i zewnętrznym narteksem i z wschodnią absydą półokrągłą od wewnątrz i wieloboczną na zewnątrz. kościół posiada otwarty dziedziniec kryte krzyżowe sklepienie i empory po obu bokach zwieńczenie centralną kopułą. Przedsionek galerie i nawy boczne są zbudowane w taki sposób aby dawać wrażenie pałacu aniżeli bazyliki [3]Ogromna kopuła przykrywa kwadratowy plan katedry. Kopuła spoczywa na pendentywach (żagielkach) wspartych na czterech filarach i to one stanowią o elemencie nośnym całego sklepienia. [2]

Ściany są pokryte gładkim marmurem tu zachowano tradycyjny styl budowli sakralnej. Wierni zasiadał w galeriach i nazwach bocznych przyglądając się mszy świętej która znajdowała się pod kopułą. Przez kopułę wypadało światło które oświetlało centralną części kościoła. Do wykonania filarów zastosowano bloki kamienne, które są wzmocnione ołowiem ścianę wbudowano w cegłę. Oświetlenie katedrze zapewniają liczne okna znajdujące się u nasady półkopuł w apsydzie i we wszystkich ścianach zewnętrznych. W części dla wiernych spotykamy się z obmurowanymi galeriami natomiast duchowieństwo zasiadało pomiędzy szeregami kolumn „Silentarius przyrównał dach kościoła do wiązu użyczającego wiernym swojego cienia”[3]{w galeriach panuje półmrok}.

Zielone, marmurowe i czerwone kopuły obiektu kontrastują z bielą marmurowych kapiteli impostów i fryzów w łukach arkad pokrytych ażurową siecią floralnych motywów.[2]Na bocznych ścianach znajduje się ażurową ornament który zmniejsza grę świateł i cieni na bocznych ścianach świątyni. Ustawienie kościoła jest celowe i odzwierciedla porządek ówczesnego społeczeństwa tzn. nawy oznaczał gmin, przestrzeń w oku ołtarza – duchowieństwo, ołtarz tron a świece gwiazdy. A więc jest to typowy kościół bizantyjski który podkreśla swoją architekturą świat, Boga i człowieka. W planie bazyliki można zauważyć dwa typy budowli wczesnochrześcijańskiej budowla centralna i podłużne. X wiek przyniósł kościołowi wyjątkowe zdobienia anioły cesarze górujący nad galeria nawy.
Mozaiki Hagi Sophia jak i innych kościołów bizantyjskich łączy ze sobą barwne kamyki z złotym tłem. Bizantyjczycy cenił złoto ze względu na estetykę która nadawała postaci blasku.

Najbardziej urzekające jest przedstawienie Chrystusa Pantokratora o dość poważnych rysach twarzy, lekko unoszącego dłoń w geście błogosławieństwa. Przez stulecia kościół był grabiony spokój przyszedł wraz z upadkiem Konstantynopolu, kiedy to Machmed II wszedł do świątyni i powiedział, że od tej pory świątynia staje się meczetem.

W 1931 roku pod kierownictwem Whittemore’a Instytut Bizantyjski za zgodą tureckiego rządu rozpoczął prace rewitalizacji kościoła a w szczególności na odsłonięciu zabytkowych mozaik, które były zakryte przez złogi tynku. Już w grudniu ustawiono rusztowania, które były położone w obrębie wejść i kondygnacji górnych galerii przy nawie głównej. Specjaliści delikatnie(podobno całość była zeskrobywana narzędziami dentystycznymi) odłupywali złogi tynku, aby nie uszkodzić cennej artystycznej mozaiki układającej się w szklane kostki tesserae. Całość oczyszczono za pomocą ichry i wody amoniakalnej o niskim stężeniu, po czym przecierano szczotką z delikatnym włosiem by następnie wypolerować ichrą.

Prace zostały sfilmowane specjaliści chodzą w białych fartuchach natomiast Whittemore w garniturze. Po kilku tygodniach prac kompozycja ukazała się zespołowi Whittemore’a ogromne rozmiary i samo przedstawienie przez historyków sztuki jest dziś nazywane mianem Deesis od greckiego prośba bądź modlitwa. Dlatego też dzieło stało się największym skarbem sztuki bizantyjskiej.

Mozaika z sceną typu Deesis najczęściej przedstawia Jezusa Chrystusa z matką po prawej a Janem Chrzcicielem po lewej stronie. Chrystus zwykle kieruje swój wzrok na widza mając uniesioną rękę, która symbolizuje błogosławieństwo natomiast oblicza Matki Boskiej i Jana Chrzciciela są lekko skierowane ku Chrystusowi. Jest to wizerunek typowo prawosławny – człowiek w prawosławiu ma zwrócić się do zbawiciela o potrzebne łaski i przebaczenie poprzez modlitwę. Wizerunek prawosławny „ istnieje po to, aby z nim obcować”.

Tesserae mozaiki posiada pozłacane tło dzięki niemu postacie Chrystusa, Jana i Matki Boskiej stają się trójwymiarowe. Szaty są pofałdowane pogrążone w cieniu a ich brzegi rozświetla poświata bijąca od Chrystusa. Ubiór zbawiciela wyłamuje się z płaszczyzny zdaje się spychać na drugi plan szaty Matki Boskiej i Jana Chrzciciela. Blada twarz Chrystusa błyszczy na złotym tle brązowa broda zlewa się z skórą i ustami.Efekt ten osiągnięto za pomocą niewielkich kawałków szkła na płaskiej powierzchni ponad linią wzroku.

Jan Chrzciciel odziany w pomięty zielono-brązowy płaszcz. Głowa prosta, włosy czerwonobrązowe i kosmate. Broda jest na tyle obszerna, że zasłania usta kontrastując z skromnym zarostem Zbawiciela. Twarz wyraża cierpienie, brwi nieomal stykają się, zaginając się ku pobrużdżonemu czołu. Oblicze Jana jest niezwykle żywe i naturalne dzięki temu, że jedno z jego oczu(dokładnie lewe) jest nieco mniejsze. Święty jest symbolem człowieka wierzącego tzn. przykładem do naśladowania odrzuca on grzech i pokusy tego świata na rzecz respektu wobec mądrości Bożej.
Teseraee nie tworzy gładkiej powierzchni niektóre z nich wystają po za rogi mozaiki a inne są wciśnięte gdzieś mocno w głąb. Jest to celowy zabieg służący zmianie kompozycji złotego tła, aureole a nawet oczy świętych w setkach pojedynczych zwierciadełek odbijają światło słońca i świec. „Rozwibrowanie jest spotęgowane poprzez ozdobienie kostek, złotem płatkowym i ułożenie ich w rybią łuskę, dzięki czemu tło lśniło i migotało.”

Kościół przeszedł wiele przemian, lecz do dziś zachwyca swoim pięknem każdego, kto ma sposobność go odwiedzić. [1]

Bibliografia
1 O północy w Pera Pałace. Narodziny współczesnego Stambułu. - Charles King
2 Sztuka wczesnochrześcijańska - Elżbieta Jastrzębowska.
3 Historia sztuki Tom 2 Średniowiecze - Michał W. Ałpatow.

0 komentarze:

Prześlij komentarz